Gmina Jeżewoportal informacyjny

         Działania inwestycyjne, źródła finansowania oraz kierunki rozwoju Gminy Jeżewo w latach 2000-2011.

1. Działania inwestycyjne.

            Samorząd Gminy Jeżewo od 2000 r. skierował wszystkie możliwe środki budżetowe na realizacje inwestycji, głównie infrastrukturalnych. Działania zdeterminowane były sytuacją gospodarczą. Rosnące bezrobocie, brak strategicznych miejsc zatrudnienia oraz narastający niepokój społeczny wręcz zmusiły do aktywnych działań w kierunku ustabilizowania rynku pracy.

            Atutem gminy jest jej dogodne położenie. Zarówno rozwinięta infrastruktura drogowa, jak i kolejowa która pozwalałaby na spedycję i dobrą komunikację. Ważnym, jeśli nie najważniejszym aspektem jest autostrada A1, odcinek Nowe Marzy – Pruszcz Gdański, łącząca się z obwodnicą trójmiasta.

Dopełnieniem infrastruktury drogowej jest infrastruktura kolejowa. Skrzyżowanie dwóch linii kolejowych wymusiło powstanie magistrali kolejowej w Laskowicach. Gmina Jeżewo jest jedyną w powiecie oraz województwie gminą wiejską ze stacją kolejową, na której zatrzymują się pociągi dalekobieżne. Daje to atut na dużą skalę dla przedsiębiorstw, które chciałyby prowadzić swoją działalność wymuszającą dostawy i dalszą spedycję kolejową np. na południe kraju lub bezpośrednio na eksport przez port Gdynia.

Gminna oczyszczalnia (ryc. 1) została technologicznie przygotowana do przyjęcia ścieków z terenu całej gminy z możliwością rozbudowy. Równolegle z budową oczyszczalni realizowano w gminie budowę kolektorów ściekowych i przyłączy.

Ryc.1. Oczyszczalnia ścieków w Jeżewie.

 Źródło: UG Jeżewo

 W celu osiągnięcia maksymalnego efektu ekologicznego budowę sieci kanalizacyjnych i przyłączy realizuje się sukcesywnie we wsiach o największej liczbie mieszkańców. Dotyczy to Jeżewa, Laskowic, Krąplewic, Czerska Świeckiego i m. Jaszcz w gm. Osie. Od roku 2000 do chwili obecnej wybudowano ponad 45 km sieci kanalizacji sanitarnej wraz z 12 km przyłączy do gospodarstw domowych i 11 przepompowni ścieków (w 2006r. odcinek Jeżewo-Czersk Świecki-Jaszcz wraz z przepompowniami i przyłączami). Corocznie także rozbudowywana jest sieć wodociągowa z przyłączami.

Łącznie w gminie zbudowano według stanu na 31.12.2011 r. ponad 134,2 km sieci wodociągowej i ok. 18 km przyłączy wodociągowych (w 2010r. – Ciemniki, Dubielno, Taszewko, Czersk Świecki, Buczek, Skrzynki, Krąplewice). Dodatkowo istnieje 5 stacji uzdatniania wody. W zakresie infrastruktury drogowej gmina w mirę posiadanych środków realizowała budowę i modernizację i utwardzenia wybranych odcinków dróg gminnych. W latach 2007-2012 nawierzchnią bitumiczną pokryto 12 km dróg gminnych (m.in. drogi gminne Białe-Piskarki, Laskowice-Krąplewice, Laskowice-Osłowo, Jeżewo-Lipienki czy ul Szkolna w Laskowicach)  oraz utwardzono tłuczniem ponad 21 km. Wszystkie powyżej wymienione inwestycje infrastrukturalne realizowane były z dofinansowaniem ze środków unijnych i funduszy ochrony środowiska.

Ponadto wybudowano łącznie ok. 3,5 km chodników, oraz wybudowano pieszo jezdnie z kostki na ulicach Kolejowej, Mickiewicza i Sienkiewicza w Laskowicach oraz w 2009 roku ulicę Spacerową w Jeżewie. W roku 2010 zmodernizowano całkowicie centrum Jeżewa wraz z przebudową ul. Głównej. (ryc. 2)

Ryc. 2. Ulica Główna w Jeżewie po remoncie nawierzchni, poboczy i chodników.

Źródło: UG Jeżewo

W okresie 2005 –2008 w celu spełnienia wymogów w zakresie ochrony środowiska, Gmina wykonała modernizację gminnego składowiska odpadów komunalnych w Białych Błotach. W tej płaszczyźnie wykonano uszczelnienie nowej kwatery składowiska wraz z instalacją odgazowującą, drenażem, wybudowano wagę samochodową i uzupełniono ogrodzenie oraz ustawiono pomieszczenie biurowe. Powyżej wymienione zamierzenia realizowane były z środków własnych.

Ponadto realizowano m.in. inwestycje współfinansowane ze źródeł zewnętrznych, takie , jak:

- termomodernizacja szkół i placówek oświatowych – SP Laskowice, SP Jeżewo, Gimnazjum Laskowice, Przedszkole w Jeżewie

-  place zabaw przy SP Krąplewice i SP Laskowice,

-  budowa świetlicy w Pięćmorgach,

- usuwanie azbestu.

Wszystkie wymienione działania inwestycyjne zrealizowane w tym okresie pozwoliły na osiągnięcie wymiernych efektów rzeczowych w zakresie ochrony środowiska, jak również pozwoliły na zurbanizowanie terenów zabudowy mieszkaniowej, letniskowej i terenów inwestycyjnych.

Zamierzenia samorządu na podstawie Wieloletniego Programu Inwestycyjnego zawiera w zakresie: budowy i rozbudowy infrastruktury komunalnej (drogi, wysypisko, oczyszczalnię ścieków sanitarnych, sieci kanalizacji sanitarnej), wodociągu gminnego, remontów i budowę nowych obiektów szkolnych wraz z nowoczesnym wyposażeniem (komputery, Internet, tablice interaktywne), remontów i budowę nowych obiektów kultury sportu i wypoczynku, restrukturyzację rolnictwa i aktywizacji zawodowej mieszkańców.

Na bazie tego ramowego programu Zarząd Gminy zlecił wykonanie projektów wykonawczych poszczególnych zamierzeń z określeniem kosztów ich wykonania. Następnie wyznaczeni przez Zarząd i upoważnieni przez Samorząd Gminny pracownicy Urzędu Gminy przystąpili do przygotowania wniosków i innych dokumentów celem pozyskania funduszy na realizację poszczególnych zadań. Starania te zakończyły się pełnym sukcesem. Obecnie trwa realizacja przygotowanych wcześniej projektów i zamierzeń zgodnie z planem.

Aktualnie samorządy funkcjonujące w oparciu o nowy podział administracyjny, zostały wyposażone w dużą samodzielność finansową i decyzyjną. Posiadają mienie komunalne i niezależną od władz centralnych administrację. Stanowią i egzekwują prawo lokalne. Przez to zaspakajają większość potrzeb mieszkańców i realizują zadania publiczne.

Ustalają i wykonują zadania własne (również zlecone) w oparciu o opracowany i zatwierdzony przez Radę budżet. Ustalony budżet stanowi finanse publiczne jednostki samorządu terytorialnego. W ramach planowanego budżetu samorząd przeznacza środki na rozwój rozumiany, jako zaspokajanie aktualnych i przyszłych potrzeb społecznych.

Finanse publiczne są w taki rozumieniu podstawowym i decydującym instrumentem zarządzania rozwojem jednostek samorządu terytorialnego. Zatem kluczowym staje się problem właściwego zarządzania finansami publicznymi, w kwestii pozyskania i skierowania odpowiedniej ich części na przedsięwzięcia służące szeroko rozumianemu rozwojowi.

Planując wykorzystanie instrumentu w postaci budżetu (finanse publiczne) dla pobudzenia rozwoju lokalnego czy regionalnego należy jednocześnie pamiętać, że jest on swojego rodzaju „gorsetem” ograniczającym pole manewru zwłaszcza w trakcie roku budżetowego. Dlatego przy jego tworzeniu należy uwzględnić, a przedtem przygotować, wieloletnie programy rozwoju. Przepisy prawne nakładają obowiązek planowania w okresach wieloletnich. Stwarza to możliwość ubiegania się o fundusze pomocowe i strukturalne zarówno krajowe jak i z funduszy europejskich. Uzyskane w ten sposób środki są umieszczane w budżecie i stanowią finanse publiczne skierowane na rozwój inwestycyjny w zaplanowanym okresie.

Zatem precyzyjne określenie kierunków i celów rozwoju jednostki samorządu terytorialnego oraz długofalowe zaplanowanie struktury budżetu, pozwoli poprzez finanse publiczne zarządzać rozwojem lokalnym (regionalnym) w dłuższej perspektywie.

Ryc. 3 Rozkład procentowy wydatków inwestycyjnych w latach 2000-2011 z podziałem na rodzaj inwestycji gminy Jeżewo.

Źródło: Opracowanie na podstawie danych UG Jeżewo

            Wydatki odzwierciedlają plan w swoich proporcjach. Największe inwestycje zrealizowano na budowę dróg oraz rozwój budynków użyteczności publicznej.

2.  Finansowanie inwestycji

Znaczna rozbudowa i unowocześnienie infrastruktury w ostatnich latach było możliwe głównie dzięki uzyskanym przez gminę środkom z subwencji celowych, dotacji Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska, Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych, dawnego Urzędu Kultury Fizycznej i Sportu oraz programów europejskich.

Dotacje i subwencje z budżetu centralnego stanowiły zaledwie 7,2% wszystkich środków przeznaczonych na inwestycje. Natomiast około 70,7 % stanowiły środki uzyskane z programów pomocowych Funduszy Strukturalnych Unii Europejskiej. Gmina korzystała zarówno z programów przedakcesyjnych, jak i poakcesyjnych. Aby je uzyskać samorząd musiał wygospodarować środki w wysokości 25% do 50% przyznanych kwot z własnych dochodów gminy. Wymagało to corocznego przygotowania budżetu pod kątem zabezpieczenia środków na wkład własny do uzyskanych funduszy strukturalnych, gdyż to było warunkiem ich pozyskania.

Ryc. 4. Wielkość dofinansowania środkami UE w latach 2007-2011 według kluczowych programów operacyjnych w złotych dla gmin Powiatu Świeckiego.

POIiŚ – Program Operacyjny infrastruktura i Środowisko
POIG – Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka
POKL – Program Operacyjny Kapitał Ludzki
RPO – Regionalny Program Operacyjny

3.  Zmiana struktury funkcjonalnej gminy

                        Zbadanie kierunków rozwoju gminy jest kluczowym elementem oceny skuteczności działań podjętych przez władze lokalne. Z uwagi na fakt, iż mowa jest o gminie typowo wiejskiej, ukierunkowanej na przemysł drzewny i rolnictwo problemem może okazać się dywersyfikacja oferowanych usług i rozwój małej przedsiębiorczości.     Zmiany typu funkcjonalnego gminy oraz dynamika tych zmian jest kluczowym elementem konstruowania strategii gospodarczych regionu. Odpowiednio przygotowana analiza może sprawnie określić potencjalne kierunki rozwoju oraz zaplanować działania minimalizujące negatywne aspekty i zagrożenia zrównoważonego rozwoju. Aby określić konkretny typ obszaru funkcjonalnego należy przeanalizować szczegółowo cechy typologii dla obszaru gminy Jeżewo (tab. 1).

Tab. 1. Dynamika zmian cech typologii funkcjonalnej gminy Jeżewo w latach 2000 i 2010.

Źródło: Opracowanie na podstawie danych GUS, UG Jeżewo.

Zdecydowaną zmianę w stosunku do roku 2000 możemy zauważyć przy współczynniku zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w systemie REGON na 1000 mieszkańców, liczba ta wzrosła z 51,9 na 63,2 co daje wzrost o 21,7% w ciągu 10 lat. Zastanawiający jest jednak fakt, że w roku 2006 ten sam współczynnik wynosił 61,1 co świadczy o zwolnieniu lokalnej gospodarki i powolnym znikaniem z rynku najsłabszych elementów lokalnej przedsiębiorczości przy ciągłym powstawaniu nowych. Dokonując dalszej klasyfikacji jednoznacznie można określić, że w chwili obecnej Gmina Jeżewo należy do funkcji typu mieszanego (J. Bański 2009). Rok 2000 wyraźnie wskazywał na obszar o funkcjach leśnych. Spadek poboru grubizny drewna, który nieznacznie przekraczał już wtedy wyznaczone minimum wykluczyło funkcję leśną obszaru. Wzrost liczby podmiotów gospodarczych daje jednak perspektywę dalszego rozwoju. Typ mieszany jest charakterystyczny dla terenów przejściowych pomiędzy danymi typami funkcji. Klarowanie się funkcji może zająć kilka bądź kilkanaście lat. Kierunkiem przemian gminy Jeżewo jest typ obszaru przejściowego w momencie, gdy przy dodatnim saldzie migracji, które utrzymuje się od kilku ostatnich lat, liczba podmiotów gospodarczych na 1000 mieszkańców przekroczy 100, co przy 10 letnim tempie wzrostu rzędu 21,7% i odpowiedniej polityce gminy powinno nastąpić w przeciągu dwóch najbliższych dekad. Tereny te towarzyszą miastom średniej wielkości i obszarom zurbanizowanym – Świecie, Grudziądz, Bydgoszcz, oraz mają charakter wyraźnie zewnętrzny. „Są to obszary pomiędzy obszarami miejskimi oraz obszarami typowo wiejskimi cechujące się silnymi powiązaniami funkcjonalnymi z miastem. W miarę rozwoju obszaru wzrasta znaczenie usług i funkcji przemysłowych, co może stanowić wyznacznik dla poziomu rozwoju tych obszarów. Najważniejszą kwestią przyszłego planowania przestrzennego jest poprawa dostępności komunikacyjnej. Relatywnie niższe ceny gruntów oraz owa dostępność komunikacyjna spowoduje duże zainteresowanie indywidualnych inwestorów budowlanych, co w przyszłości determinować dalszy rozwój usług w różnych kierunkach” (J. Bański, 2009r.).

Literatura:

 Bański J. 2009r. Typy obszarów funkcjonalnych w Polsce, Warszawa